Wat is baarmoederhalskanker?

Baarmoederhalskanker (BMHK) is een vorm van kanker die ontstaat in de baarmoeder. De baarmoederhals is het onderste, smalle deel van de baarmoeder. De medische naam voor BMHK is cervixcarcinoom. Bij baarmoederhalskanker is er een kwaadaardige tumor ontstaan in de baarmoederhals. Deze ziekte is anders dan baarmoederkanker (Endometriumcarcinoom).

Hoe ontstaat baarmoederhalskanker?

Bij het ontstaan van baarmoederhalskanker speelt het humaan papillomavirus (HPV) een belangrijke rol. HPV komt veel voor en de meeste mensen (mannen en vrouwen) raken er op een bepaald moment in hun leven mee besmet. HPV-infecties zijn eigenlijk niet te voorkomen.

Meestal ruimt het lichaam het virus zelf op. In sommige gevallen blijft het virus echter langer aanwezig. Dit kan aanhoudende infecties geven. Hierdoor kunnen er afwijkingen in de cellen van de baarmoederhals ontstaan. Dit duurt meestal zo’n 10 tot 15 jaar. Deze veranderingen kunnen, als ze niet tijdig worden ontdekt en behandeld, op den duur leiden tot baarmoederhalskanker. Een groot probleem hierbij is dat dit meestal zonder klachten verloopt.

Wat zijn de symptomen?

Zoals aangegeven kan kanker ontstaan zonder duidelijke klachten. De eerste symptomen zijn meestal:

• bloedverlies na het vrijen
• bloedverlies tussen de menstruaties door
• bloedingen na de overgang, bijvoorbeeld als u al meer dan een jaar niet ongesteld bent geweest
• afscheiding die er anders uitziet dan u gewend bent

Deze klachten kunnen echter ook andere oorzaken hebben. Maar ze zijn altijd een reden om naar de huisarts te gaan. Wacht dus niet en maak een afspraak.

Hoe vaak komt baarmoederhalskanker voor?

Jaarlijks krijgen ongeveer 900 vrouwen in Nederland de diagnose baarmoederhalskanker. De ziekte komt vooral voor bij jonge vrouwen tussen de 30 en 45 jaar. Dit is anders dan bij de meeste kankersoorten. Jaarlijks overlijden er circa 200 vrouwen aan baarmoederhalskanker.

Wat is HPV?

HPV is de afkorting van het Humaan PapillomaVirus. Er zijn ruim 100 verschillende HPV-soorten. Deze soorten zijn te verdelen in hoog risico (op kanker) en typen met een laag risico. De laag risico HPV kunnen onder andere huidwratten en genitale wratten (SOA nummer 2) veroorzaken. Een (langdurige) infectie met een hoog risico HPV kan meerdere vormen van kanker veroorzaken. Naast baarmoederhalskanker kan er ook kanker aan de mond- en keelholte, penis, anus, vagina en schaamlippen ontstaan. Bij BMHK is dat altijd door HPV terwijl de ander genoemde kankers ook kunnen ontstaan door andere oorzaken.

Kun je een HPV besmetting voorkomen?

Zo’n 80-90% van de mensen wordt eens in hun leven besmet met HPV.  Bij vrouwen rond de 30 jaar zijn ongeveer 20 van de 100 vrouwen besmet met HPV. Bij de oudere leeftijdsgroepen is ongeveer 4 van de 100 vrouwen besmet met HPV.

Condooms bieden enige bescherming, maar ook dan kunnen mensen elkaar besmetten. Dat komt doordat het virus in en rond de vagina zit, en op en rond de penis. Tijdens het vrijen kan het virus ook op andere plekken komen, bijvoorbeeld aan de handen en in de mond.

Gratis preventie door HPV vaccinatie

Sinds 2010 wordt er vaccinatie aangeboden. Kinderen vanaf het jaar dat ze 10 jaar worden kunnen zich laten vaccineren. Vanaf 2022 wordt het HPV-vaccin aangeboden voor jongens en meisjes. Het vaccin is veilig. De meest gemelde bijwerking is pijn bij de plek van de prik en spierpijn. Vaccinatie wordt gratis aangeboden tot 18 jaar.

Met de HPV-vaccinatie is men grotendeels beschermd tegen baarmoederhalskanker. Na vaccinatie herkent het lichaam HPV en ruimt dan het virus op. Hierdoor is een langdurige infectie met HPV niet meer mogelijk. De kans op baarmoederhalskanker wordt na vaccinatie tot 87% kleiner. De bescherming tegen baarmoederhalskanker hangt ook af van de leeftijd waarop de vaccinatie plaatsvind. Hoe jonger hoe beter het vaccin beschermt.

De vaccinatie beschermt voor ongeveer 95% tegen langdurige HPV-infecties door de typen 16 en 18. Deze HPV-typen leiden het vaakst tot kanker. Er zijn ook HPV-typen waar de vaccinatie niet of minder goed tegen beschermt. Daarom is het  voor vrouwen belangrijk om vanaf je 30e mee te doen met het bevolkingsonderzoek. Dus ook na vaccinatie tegen HPV.

Er is geen behandeling voor HPV. Het lichaam moet het virus zelf opruimen. Het HPV-vaccin beschermt tegen 6 soorten kanker: baarmoederhalskanker, schaamlipkanker, vaginakanker, anuskanker, mond- & keelkanker en peniskanker. Jongens én meisjes kunnen zich met het vaccin beschermen tegen HPV.

Kans op BMHK

De kans is groter als je lichaam het virus niet kan opruimen:

• Bij een verminderde afweer. Bijvoorbeeld door het gebruik van medicijnen die de afweer verminderen. Het lichaam kan het virus dan niet goed opruimen. Ook personen met HIV (Humaan Immunodeficiëntie Virus) hebben een grotere kans op baarmoederhalskanker.
• Roken. Baarmoederhalskanker komt vaker voor bij mensen die roken. Roken beschadigt de cellen en als het afweersysteem werkt minder goed. Het lichaam kan het virus daarom minder goed opruimen.
• Bij een infectie van chlamydia of herpes. Een infectie met chlamydia of herpes verhoogt de kans op baarmoederhalskanker.
• Infecties met meerdere HPV-types verhogen de kans op baarmoederhalskanker.

Bevolkingsonderzoek

Het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker is er voor vrouwen van 30 tot en met 60 jaar. Door er vroeg bij te zijn kan baarmoederhalskanker worden voorkomen. Afwijkende cellen kunnen veranderen in een voorstadium van baarmoederhalskanker. Dit is nog geen kanker en vaak goed te behandelen. Door te behandelen, kan worden voorkomen dat kanker ontstaat.

Omdat vaccinatie niet 100% beschermd is screening vanaf 30 jaar wenselijk.

Er zijn 2 mogelijkheden;

1. Uitstrijkje: U krijgt een uitnodiging en daarmee kunt een afspraak maken bij de huisarts
2. Zelftest:  Met de test kunt u zelf thuis meedoen met het bevolkingsonderzoek. De zelftest is een gemakkelijke manier om te onderzoeken of u HPV heeft.

Behandelingen

Bij baarmoederhalskanker zijn verschillende behandelingen mogelijk. Samen met de arts zal worden besproken welke mogelijkheden er zijn en wat het meest passend is. Meer betrouwbare informatie over alle type behandeling treft u hier aan.

Voeding, beweging en welzijn als behandeling

Het optimaal behandelen van kanker bestaat volgens het Nationaal Fonds Tegen Kanker (NFTK) altijd uit de combinatie van tumor- en mensgerichte behandelingen. Deze laatste groep van behandelingen zijn gericht op voeding, beweging en welzijn. Het NFTK zet zich in om deze zorg vast onderdeel te laten zijn van het behandelplan.

Deze 3 leefstijlfactoren dragen bij aan het vergroten van het succes van een behandeling en bevorderen de kwaliteit van leven. Een goede conditie verlaagt de kans op (ernstige) complicaties. Zorgt voor minder last van bijwerkingen. Versneld het herstel en geeft een betere kwaliteit van leven. Daarbij is het belangrijk dat dit juist de zaken zijn die u, op advies van zorgprofessionals, zelf kunt uitvoeren. Dat geeft u de regie terug in deze heftige periode.

Vooruitzichten behandelingen

Bij tijdige ontdekking van baarmoederhalskanker zijn de vooruitzichten op genezing goed. Wanneer de tumor zich niet buiten de baarmoederhals heeft uitgebreid, is de kans op overleving na 5 jaar 80-90 procent. Bij uitbreiding van de tumor nemen de overlevingskansen sterk af, maar omdat dit dankzij de goede controle minder vaak voorkomt, ligt de gemiddelde vijfjaarsoverleving op 67 procent.