De mondholte en de keelholte vervullen drukke functies in het leven. Voortdurend passeren afwisselend lucht, speeksel, voedsel en drinken. Dat maakt deze gebieden zeer gevoelig voor invloeden van buitenaf. Roken en alcohol, met name in combinatie, brengen een sterk verhoogde kans op mond- en keelholtekanker.
Verschijnselen van mond- en keelholtekanker
Veel tumoren in het gebied rond keel en mond groeien aanvankelijk ongemerkt. Op zeker moment treden verschijnselen op als bloedverlies, een vreemd gevoel in de keel, oorpijn, heesheid, slikklachten, doofheid, pijnlijke tong, een niet-genezend zweertje, rode of witte vlekjes in de mond, keelpijn, pijn en/of problemen bij het slikken, een zwelling in de hals of bloederige afscheiding uit de neus. Maak een afspraak met de huisarts wanneer er sprake is van één of een combinatie van deze symptomen voor langer dan drie weken.
Oorzaken
Kanker van de mond- of keelholte komt bij mannen drie keer zo vaak voor als bij vrouwen. Deze verhouding vormt een goede afspiegeling van het gebruik van alcohol en tabak door de oudere generaties. Anders gezegd, dat roken en overmatig alcoholgebruik de kans op dit soort kankers sterk verhogen, lijkt wel duidelijk. Ook een slechte mondhygiëne vergroot de risico’s. De enige aanwijsbare erfelijkheid is de aanleg om bij gebruik van alcohol en tabak deze vorm van kanker te ontwikkelen.
Incidentie
Jaarlijks wordt bij ongeveer 1800 personen de diagnose kanker in de mond- of keelholte vastgesteld. Voor mannen ligt het cijfer op 17 personen per 100.000, voor vrouwen op 6. Sinds de laatste decennia vrouwen vaker roken en drinken, begint de verhouding meer gelijk te worden.
Diagnose
Een eerste onderzoek verricht de huisarts door simpelweg in de mond te kijken. Wanneer de tumor dieper in de keelholte gelegen is, zal de KNO-arts verder onderzoek verrichten. Daarvoor worden vaak spiegeltjes gebruikt, gevolgd door een laryngoscoop, een flexibel slangetje waarmee de arts in de keelholte kan kijken. Om kanker vast te kunnen stellen is altijd weefselonderzoek nodig. Nader onderzoek naar de omvang van de tumor en de aanwezigheid van uitzaaiingen bestaat uit een CT-scan en een MRI-scan, een echografie en röntgenfoto’s van de longen.
Behandeling
De behandeling is gericht op verwijdering of vernietiging van de tumor, via een operatie of bestraling. Of dit mogelijk is, is sterk afhankelijk van de plaats en de grootte van de tumor. In het gebied van mond- en keelholte liggen zoveel verschillende lichaamsfuncties opgestapeld, dat een ingreep niet zelden tot blijvende of tijdelijke uitval leidt. Bij een chirurgische ingreep wordt de volledige tumor verwijderd en zal daarna plastische chirurgie nodig zijn. Dit kan een zeer zware ingreep betekenen, waarbij meerdere specialisten aanwezig zijn; de revalidatie kan langdurig en moeizaam zijn. Is het operatief verwijderen van de tumor niet mogelijk, dan biedt bestraling (radiotherapie) uitkomst. De bijwerkingen zijn echter ernstig. Een droge mond en keel, verminderde eetlust, huidirritatie, verlies van smaak, zwelling van de slijmvliezen, vermoeidheid en zelfs een verstoorde functie van de schildklier komen voor.
Om klachten te verminderen of de tumor terug te dringen, wordt (aanvullend) wel chemotherapie toegepast.
Als gevolg van de operatie kan de keel gaan zwellen, waardoor de patiënt ademhalingsmoeilijkheden krijgt. De chirurg kan dan een directe opening van de hals naar de luchtpijp aanbrengen, een stoma, dat weer dichtgroeit nadat de zwelling is verdwenen. Bij minder ernstige zwellingen kan het voldoende zijn om de keel en de luchtpijp iets op te rekken.
Tumorgericht en mensgerichte behandelingen
Het optimaal behandelen van kanker bestaat volgens het Nationaal Fonds tegen Kanker uit de combinatie van tumor- en mensgerichte behandelingen. Deze laatste groep van behandelingen zijn gericht op voeding, beweging en welzijn. Het NFtK zet zich in deze zorg vast onderdeel te laten zijn van het behandelplan. Deze kunnen bijdragen aan minder complicaties, minder bijwerkingen en vergroting van het succes van andere behandelingen en dragen daarmee bij aan een hogere levensverwachting met een betere kwaliteit van leven. Meer informatie vindt u op onze site.
Resultaten
Een eventueel terugkeren van de tumor vindt meestal binnen twee à drie jaar plaats, maar dat kan ook langer duren. Roken vergroot de kans op een recidief in zeer sterke mate. Regelmatige controle is van belang om herhaling of een andere tumor in dit gevoelige en reeds aangetaste gebied tijdig te signaleren.
De gemiddelde vijfjaarsoverleving bedraagt bij kanker in de mond- of keelholte 57%, maar is sterk afhankelijk van het tijdstip van ontdekking. Bij een kleine tumor in de mondholte zonder uitzaaiingen is de vijfjaarsoverleving ongeveer 80%.