De grootste boosdoener bij het ontstaan van maagkanker en een maagzweer is de bacterie, Helicobacter Pylori . Het is van belang om met maagklachten, een langdurig opgeblazen gevoel zo snel mogelijk een arts te raadplegen om vast te stellen wat er aan de hand is.
De maag bereidt het voedsel voor op de vertering. Het zure maagsap breekt het voedsel, vooral eiwitten, af en daarna geeft de maag dan de maaginhoud in kleine beetjes door aan de twaalfvingerige darm. De maag is eigenlijk een verwijding van de slokdarm en begint precies onder het middenrif. Maag, lever, darmen en alvleesklier liggen dicht tegen elkaar aan en worden omgeven door een wirwar van bloedbanen en lymfevaten. Dat maakt bij kanker een goede diagnose moeilijk en er is daardoor ook snel sprake van doorgroei van het ene orgaan naar het andere.
De ziekte
Maagkanker begint meestal in de kliertjes van het slijmvlies, vaak dicht tegen de twaalfvingerige darm aan. Zo’n tumor heet dan een adenocarcinoom, een kliercelkanker. Vervolgens groeit de tumor door in de maagwand en van daar naar lever, dikke darm en alvleesklier. Uitzaaiingen in de vrije buikholte op het buikvlies komen veel voor. Ook zaait de kanker uit via het lymfestelsel, waardoor een half achter het sleutelbeen uitstekende lymfeklier een eerste teken van (gevorderde) maagkanker kan zijn. Via het bloed komen uitzaaiingen eerst in de lever terecht en van daar af vooral in longen, botten en huid. Maagkanker is moeilijk te bestrijden, vooral omdat een tumor vaak pas laat ontdekt wordt. De vooruitzichten zijn meestal weinig positief.
Verschijnselen
De klachten beginnen vaak met een onprettig gevoel in de buikstreek, gevolgd door gewichtsverlies, verminderde eetlust, soms een afkeer van bepaalde soorten voedsel, vooral vlees, en later verergerende pijn, misselijkheid en braken en een door bloeding zwart gekleurde ontlasting. Vermoeidheid en duizeligheid kunnen vroege symptomen zijn, door bloedarmoede ten gevolge van chronisch bloedverlies.
Bij maagtumoren die vlak bij de sluitspier van de maagingang, de cardia, gelegen zijn, kunnen passageklachten optreden: het voedsel kan dan niet meer gemakkelijk passeren en dat voelt dan ook alsof het voedsel niet wil zakken.
Oorzaken
Voedingsgewoonten zijn van invloed op de ontwikkeling van maagkanker. Bevorderend zijn voeding met veel koolhydraten, zouten en nitraten en met een gebrek aan fruit en vitaminen. Overgewicht en roken leiden vaak tot terugvloeien van de maaginhoud in de slokdarm (reflux) waardoor de kans op maagkanker en slokdarmkanker vermoedelijk toeneemt. Ook goedaardige maagpoliepen kunnen na verloop van jaren kwaadaardig worden. Hetzelfde geldt voor chronische slijmvliesontstekingen, die de voedingsbodem voor een tumor kunnen zijn. Vaak speelt bij deze maagslijmvliesontstekingen een bacterie, de Helicobacter Pylori, een rol. Deze bacterie kan ook leiden tot maagzweren.
Incidentie
Jaarlijks krijgen 2200 mensen maagkanker, mannen bijna twee keer zo vaak als vrouwen. De laatste decennia neemt het aantal gevallen af.
Diagnostiek
Het onderzoek richt zich eerst op de aanwezigheid van gezwellen in de bovenbuik en op vocht in de buikholte. Andere aanwijzingen zijn galophoping doordat gezwollen lymfeklieren de galafvoer belemmeren, vergrote lymfeklieren, vooral de klier van Virchov, net boven het midden van het linker sleutelbeen, en een vergrote lever. Vervolgens wordt een kijkonderzoek gedaan (gastroscopie), waarbij vaak meteen wat biopten uit de maagwand worden genomen, ook wanneer alleen een maagzweer gevonden wordt. Daarna wordt soms nog een röntgenfoto van de maag gemaakt Zo nodig kan ook tot een echografie (van buiten af of via de slokdarm) of CT-scan worden besloten. Toch is het vaak pas bij operatie (laparotomie) mogelijk om te kunnen beoordelen of er uitzaaiingen in de buikholte zijn en of het nog zinvol is om (een deel van) de maag te verwijderen.
Behandeling
Als het kan, zal de gehele maag of een deel van de maag operatief worden verwijderd. Vervolgens wordt de slokdarm met de dunne darm verbonden. Met een aangepast voedingsprogramma is goed te leven zonder maag. Uiteraard is dit een zware operatie, die bovendien alleen zinvol is wanneer de tumor nog niet is uitgezaaid of doorgegroeid in omliggende organen. In geval van doorgroei van de tumor in de milt en de pancreas zullen deze ook verwijderd moeten worden. Het is niet zinvol om standaard de milt en de pancreas te laten verwijderen. De kans op complicaties neemt dan wel erg toe. Wij adviseren altijd de maagoperatie door een daarin gespecialiseerde chirurg te laten doen. Operatieve maagverwijderingen komen de laatste jaren minder voor, waardoor algemene chirurgen er te weinig ervaring in hebben. Informeer daarom altijd van tevoren naar de kwalificaties en specialisaties van de chirurg.
Omdat het onderzoek door de opeenhoping van organen in de buikholte bemoeilijkt wordt, kan pas tijdens een operatie blijken dat deze eigenlijk niet zinvol is. De arts zal dan moeten beslissen of hij bijvoorbeeld alleen de tumor wegneemt, of een ander ingreep verricht die bedoeld is als tijdelijke verbetering. Het plaatsen van een buisje in de maag, via de slokdarm, is ook een manier om de overlast van een tumor tijdelijk weg te nemen.
Bestraling wordt nauwelijks toegepast, omdat het toedienen van een lokale dosis moeilijk is en alle omliggende organen zeer gevoelig zijn voor straling. Wel kunnen uitzaaiingen op afstand soms bestraald worden.
Ook chemotherapie wordt alleen gebruikt als aanvullende methode, bijvoorbeeld om een tumor eerst te verkleinen vóórdat deze operatief verwijderd wordt. Tot nu toe zijn de betere overlevingskansen van een behandeling met chemo (cytostatica) voor operatieve verwijdering van de maag niet aangetoond. Wel gaat door deze behandeling vaak de algehele conditie van de patiënt achteruit waardoor de kans op complicaties bij de noodzakelijke operatie alleen maar toeneemt.
Tumorgerichte- en mensgerichte behandelingen
Het optimaal behandelen van kanker bestaat volgens het Nationaal Fonds tegen Kanker uit de combinatie van tumor- en mensgerichte behandelingen. Deze laatste groep van behandelingen zijn gericht op voeding, beweging en welzijn. Het NFtK zet zich in deze zorg vast onderdeel te laten zijn van het behandelplan. Deze kunnen bijdragen aan minder complicaties, minder bijwerkingen en vergroting van het succes van andere behandelingen en dragen daarmee bij aan een hogere levensverwachting met een betere kwaliteit van leven. Meer informatie vindt u op onze site
Resultaten
Bij een succesvolle verwijdering van de tumor uit de maag of een deel van de maag is volledige genezing mogelijk. Van de geopereerde patiënten leeft vijf jaar na de operatie nog de helft. Wel zullen zij hun levensstijl veelal flink moeten aanpassen.
Vaak is echter de tumor al te ver doorgegroeid of uitgezaaid. Daardoor zijn de levensverwachtingen na vaststelling van de ziekte in het algemeen slecht. De gemiddelde vijfjaarsoverleving is minder dan 20%.