De ziekte huidkanker
Huidkanker is de meest voorkomende vorm van kanker. Deze ontstaat meestal door inwerking van ultraviolet zonlicht en soms ook door kankerverwekkende stoffen op de huid. Jaarlijks worden ongeveer 30.000 nieuwe gevallen gemeld. De meest voorkomende huidkanker is het basaalcelcarcinoom, dat ontstaat in de diepere lagen van de opperhuid waar de nieuwe huidcellen worden aangemaakt. Het basaalcelcarcinoom groeit heel langzaam en zaait bijna nooit uit. Bij tijdige behandeling wordt vrijwel altijd genezing bereikt. Blootstelling aan de zon in de jeugd verhoogt de kans op het ontwikkelen van deze kanker op latere leeftijd.
Minder vaak komt het plaveiselcelcarcinoom voor, dat in de buitenste laag cellen groeit. Het plaveiselcelcarcinoom kan uitzaaien naar de omliggende lymfeklieren. De kans op het ontstaan van deze vorm van huidkanker blijft toenemen gedurende het leven door toename van de blootstelling aan zonlicht.
De derde en meest kwaadaardige vorm van huidkanker is het melanoom, een woekering in de pigmentcellen. Meestal is een moedervlek, een concentratie van pigment, de bron. Het melanoom groeit in de huid, maar lijkt verder niet veel op de twee andere vormen. Deze huidkanker gedraagt zich onvoorspelbaar en kent agressieve uitzaaiingen. Tijdige ontdekking en behandeling is dus van groot belang. Het melanoom wordt hier apart behandeld.
Verschijnselen
Het basaalcelcarcinoom komt meestal in het gezicht voor of op plekken die aan de zon zijn blootgesteld. Het begint als een wat glazig, grijs-roze bobbeltje, een verdikking of iets wat op eczeem lijkt. Later ontstaat een zweer met een aangevreten randje. Plaveiselcelcarcinomen kunnen overal op het lichaam voorkomen en hebben vaak de vorm van een ulcus, een verdikte rand met binnenin een wat zwerende krater. Andere verschijningsvormen zijn echter ook mogelijk. Plaveiselcelcarcinomen kunnen ook op slijmvliezen (zoals mond, uiteinde penis, vagina) voorkomen.
Oorzaken
De invloed van ultraviolette straling wordt tegengegaan door pigment, dus hoe witter de huid, des te groter de risico’s van blootstelling aan zonlicht. Daarnaast vormen kankerverwekkende chemische stoffen waaronder roet en teer, radioactieve straling en tabak risicofactoren. Huidkanker kan ook optreden als uitzaaiing van andere kankers, bijvoorbeeld borstkanker.
Incidentie
Jaarlijks wordt in Nederland bij circa 28.000 personen een basaalcel- of plaveiselcelcarcinoom geconstateerd. Hiermee is huidkanker de meest voorkomende kanker in Nederland. Het aantal overlijdens door deze huidkankers is echter niet zo groot.
Diagnostiek
Huidkanker is niet direct als tumor herkenbaar. Pukkels, wratjes, eczeem en goedaardige gezwellen zijn allemaal vrij normaal. Veranderingen in een oude afwijking op de huid, zweertjes die niet overgaan en afwijkingen in een oud litteken zijn goede redenen voor een bezoek aan de huisarts. Deze kan beter beoordelen of de afwijking er kwaadaardig uitziet en deze of zelf verwijderen of u doorsturen naar een huidarts. Deze kan dan een biopsie nemen om op kwaadaardigheid te controleren. Een nieuwe tussenvorm van diagnostiek is de teledermatologie: de huisarts neemt een foto en stuurt deze elektronisch op naar een dermatoloog die dan de afwijking beoordeelt en verder advies geeft.
Behandeling
De behandeling is gericht op volledige verwijdering van de kanker. Dat is bij een basaalcelcarcinoom altijd mogelijk en bij een plaveiselcelcarcinoom zolang er geen ernstige uitzaaiingen zijn. De overwegingen bij de keuze voor een bepaalde therapie zijn daarom vooral van kosmetische aard. Vooral bij tumoren in het gezicht zal de arts een zo fraai mogelijk eindresultaat nastreven.
Veelal blijkt de verwijdering van een tumor ten behoeve van weefselonderzoek afdoende te zijn geweest, dat wil zeggen: de tumor is geheel verwijderd en de wondranden waren vrij van tumorcellen. Is dit niet het geval, dan wordt rondom de wond een beetje extra weefsel weggenomen. Als de wond te groot is om zonder littekens of andere vervormingen te genezen, wordt aanvullend plastische chirurgie toegepast.
Bij heel kleine kankers past men soms curettage toe, het wegkrabben van het dunne laagje aangetaste cellen. Bestraling kan nodig zijn als de tumor reeds dieper is doorgegroeid. Dit leidt meestal tot weefselvervorming, of huidverkleuring en pigmentverlies.
Tumorgerichte- en mensgerichte behandelingen
Het optimaal behandelen van kanker bestaat volgens het Nationaal Fonds tegen Kanker uit de combinatie van tumor- en mensgerichte behandelingen. Deze laatste groep van behandelingen zijn gericht op voeding, beweging en welzijn. Het NFtK zet zich in deze zorg vast onderdeel te laten zijn van het behandelplan. Deze kunnen bijdragen aan minder complicaties, minder bijwerkingen en vergroting van het succes van andere behandelingen en dragen daarmee bij aan een hogere levensverwachting met een betere kwaliteit van leven. Meer informatie vindt u op onze site
Resultaten
De genezingskans bij basaalcelcarcinoom is vrijwel 100 procent. De vijfjaars overleving voor plaveiselcelcarcinoom bedraagt 91 procent. Een recidief wordt in principe voorkomen als er voldoende weefsel rondom de tumor is weggehaald.